Rhyfel Eira Rhyd-y-Rhew
Ymysg eira swynol Rhyd-y-Rhew, lle mae'r clychau iâ'n canu'n hudolus a'r plu eira'n sibrwd yn llawn hud a lledrith, mae corrach o'r enw Glim yn byw - Peiriannydd y Gaeaf.
Mae Glim yn wahanol i'r corachod eraill sydd yn treulio eu dyddiau yn sledio a sipio diod dail pinwydd. Mae'n grefftwr, adeiladwr a breuddwydiwr.
Ond, y gaeaf hwn, mae trychineb wedi digwydd.
Mae Bwystfil Eira'r Gogledd wedi deffro o'i gwsg gaeafol. Gyda phob anadl, mae'n rhewi pethau Nadoligaidd y pentref - anrhegion, lanternau, hyd yn oed y pwdin ar gyfer Gwledd yr Heuldro. Mae Glim wedi trïo popeth: menig hud, corachod ffug ar ben slediau, hyd yn oed trap wedi'i orchuddio ag eira. Doedd dim byd yn gweithio.
Nawr, mae Glim angen dy gymorth di.
Dy Dasg: Mae angen achub Rhyd-y-Rhew!
Mae Glim wedi pori drwy archifau ei deulu er mwyn dod o hyd i ddatrysiad. Mewn hen lyfr llychlyd wedi ei orchuddio ag iâ, daeth o hyd i gynllun hynafol ar gyfer catapwlt peli eira a chafodd ei ddefnyddio yn y Rhyfel Eira.
Mae'r cynllun yn glir. Mae'r cyfarwyddiadau yno o hyd. Ond mae'r manylion pwysicaf - sef y mesuriadau - wedi diflannu dros y blynyddoedd.
Mae angen dy gymorth di ar Glim i ailadeiladu'r peiriant chwedlonol hwn.
Dy dasg di yw creu fersiwn syml o'r catapwlt a chynnal profion i ddarganfod:
- Beth yw'r hyd gorau ar gyfer y fraich daflu
- Yr ongl orffwys fwyaf effeithiol ar gyfer saethu
- Y safle delfrydol ar gyfer y colyn (pivot) er mwyn taflu'r belen cyn belled ag sy'n bosib
Defnyddia dy sgiliau peirianyddol, dy ddychymyg a'th glyfrwch corachlyd er mwyn ail-greu'r dyluniad. Mae pob ymgais yn dod â Glim yn nes at achub Rhyd-y-Rhew!
Rhestr Ddeunyddiau
Ar gyfer y gweithgaredd hwn bydd angen y canlynol arnoch:
- 15 ffon lolipop
- Sgiwer pren
- Gwelltyn yfed
- Band elastig
- Cwpan papur
- Pelenni "eira" - Gallet ddefnyddio gwlân cotwm, pom-poms, neu beli polystyren
- Blu-tack
- Siswrn, glud/selotep/glud poeth
RHYBUDD: Bydd yn ofalus wrth ddefnyddio siswrn a glud poeth, a hynny gydag oedolyn yn bresennol.
Cyfarwyddiadau Adeiladu
Y Ffrâm
Yn gyntaf, mae angen i ni adeiladu ffrâm y catapwlt gan ddefnyddio 10 ffon lolipop a glud/tâp.
- Defnyddia glud neu dâp i greu triongl â thair ffon lolipop (bydd pennau'r ffyn yn gorgyffwrdd â'i gilydd i ffurfio'r corneli).
- Gwna hyn unwaith eto er mwyn creu triongl arall.
- Rho un o'r trionglau ar ei sefyll - fel ei bod yn sefyll yn syth i fyny - ac wedyn, rho ddwy ffon y tu mewn i'r ddwy gornel ar waelod y triongl, fel eu bod yn ymestyn allan, ar un ochr, ryw 3cm.
- Clyma bennau eraill y ffyn hyn wrth gorneli cyfatebol yr ail driongl, gan sicrhau eu bod nhw'n estyn allan ryw 3cm ar yr ochr arall hefyd.
- Yn olaf, gluda/tapia ddwy ffon lolipop ar draws gwaelod y ffrâm - gallet ddefnyddio'r rhain er mwyn glynu'r catapwlt at arwyneb gan ddefnyddio tâp/glud, i'w atal rhag symud o gwmpas wrth lansio braich y catapwlt.
Y Colyn
Nesaf, mae angen i ni greu'r colyn (pivot) y bydd braich y catapwlt yn troi arno.
- Cymera sgiwer pren neu ffon goctel fawr a thynna unrhyw bennau miniog oddi arni yn ofalus.
- Torra'r gwelltyn yfed fel ei fod yn mesur 2cm.
- Rho'r sgiwer/ffon trwy'r gwelltyn.
- Gluda/tapia'r ffon ar draws y tu mewn i gorneli uchaf y trionglau - gyda'r gwelltyn yfed yn gwneud llawes yn y canol rhyngddynt.
PWYSIG: Gwna'n siŵr nad yw'r gwelltyn yfed yn sownd i unrhyw beth - mae angen iddo allu troelli'n rhydd o amgylch y ffon.
Y Fraich
Nawr, byddwn yn creu'r fraich/lansiwr y catapwlt.
- Tapia/gluda ddwy ffon lolipop i ffurfio siâp 'T'.
- Rho ffon arall ar ben rhan fertigol y siâp 'T' hon, gan glymu'r pennau yn y top at ei gilydd â glud/tâp.
- Defnyddia fand elastig er mwyn dal y pen arall ynghyd.
- Torra ddarn gwaelod y cwpan papur (rhyw 3cm o ddyfnder) er mwyn creu'r fasged ar gyfer ein catapwlt
- Cymera ffon lolipop arall a gluda/tapia'r fasged at un pen.
- Rho'r pen arall rhwng y ffyn ar waelod y siâp 'T' (lle mae'r band elastig) - mi fydd hwn yn ein galluogi i addasu hyd y fraich daflu yn hawdd.
- Defnyddia Blu-tack er mwyn cysylltu'r fraich at diwb gwelltyn y colyn.
Y Bar Gorffwys
Bydd gennyt un ffon lolipop ar ôl, gobeithio. Gellir defnyddio Blu-tack i gysylltu honno â chefn y ffrâm er mwyn creu gorffwysfa ar gyfer pen y lansiwr sydd â'r fasged.
Rydym nawr yn barod i ddechrau rhoi prawf ar ein dyluniadau!
Profi
Mae'r dyluniad yn golygu y gallwn addasu'r catapwlt mewn 3 ffordd wahanol:
- Gellir defnyddio'r cymal wrth y band elastig i wneud y fraich yn fyrrach neu'n hirach.
- Drwy atodi'r fraich i'r colyn â Blu-tack, rydym yn gallu newid y man cysylltu ar hyd y fraich.
- Mae'r un peth yn wir am y bar gorffwys.
Allet ti ddarganfod y gosodiad gorau ar gyfer dy ddyluniad er mwyn lansio'r belen eira cyn belled â phosib?
Pan fyddi di'n fodlon â'r holl addasiadau, gallet eu clymu'n sownd â glud/tâp.
Beth am gynnal cystadleuaeth gyda dy ffrindiau neu dy deulu? Neu, efallai hoffet wneud addasiadau i'r dyluniad, y deunyddiau neu i faint y catapwlt.
Cydnabyddiaeth
Mae'r cyfarwyddiadau a'r dyluniad i'r gweithgaredd hwn yn fersiwn wedi'i haddasu o'r gwreiddiol ar y wefan Frugal Fun for Boys and Girls.
Hoffwn hefyd ddiolch i'r rhai a helpodd i ddylunio a phrofi'r addasiadau - cawsom ni dipyn o sbri!